(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ)
ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉਠੇ ਜਾਤਪਾਤ ਦੇ ਤੂਫਾਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ
ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲੱਗੇ ਮਹਿਜ਼ ਮੌਕਾ ਮੇਲ ਹੈ
ਬੁੱਧ
##
ਹਿੰਦੀ ਕਵੀ ਬੱਚਾ ਲਾਲ ਉਨਮੇਸ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ – ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਪੀਆਂਤਰ: ਰਣਜੀਤ ਲਹਿਰਾ)
ਕੌਨ ਜਾਤ ਹੋ ਭਾਈ?
“ਦਲਿਤ ਹੈਂ ਸਾਅਬ!”
ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਕਿਸ ਮੇਂ ਆਤੇ ਹੋ?
ਆਪ ਕੀ ਗਾਲੀ ਮੇਂ ਆਤੇ ਹੈਂ
ਗੰਦੀ ਨਾਲੀ ਮੇਂ ਆਤੇ ਹੈਂ
ਅੌਰ ਅਲੱਗ ਕੀ ਹੂਈ ਥਾਲੀ ਮੇਂ ਆਤੇ ਹੈਂ ਸਾਅਬ।
ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਹਿੰਦੂ ਮੇਂ ਆਤੇ ਹੋ ?
ਆਤਾ ਹੂੰ ਨਾ ਸਾਅਬ! ਪਰ ਆਪ ਕੇ ਚੁਣਾਵ ਮੇਂ।
2
ਕਿਆ ਖਾਤੇ ਹੋ ਭਾਈ ?
“ਜੋ ਏਕ ਦਲਿਤ ਖਾਤਾ ਹੈ ਸਾਅਬ!”
ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਕਿਆ-ਕਿਆ ਖਾਤੇ ਹੋ?
ਆਪ ਸੇ ਮਾਰ ਖਾਤਾ ਹੂੰ
ਕਰਜ਼ ਕਾ ਭਾਰ ਖਾਤਾ ਹੂੰ
ਔਰ ਤੰਗੀ ਮੇਂ ਨੂਣ ਕਭੀ ਅਚਾਰ ਖਾਤਾ ਹੂੰ ਸਾਅਬ!
ਨਹੀਂ ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਤੁਮ ਮੁਰਗਾ ਖਾਤੇ ਹੋ?
ਖਾਤਾ ਹੂੰ ਨਾ ਸਾਅਬ! ਪਰ ਆਪ ਕੇ ਚੁਣਾਵ ਮੇਂ।
3
ਕਿਆ ਪੀਤੇ ਹੋ ਭਾਈ?
“ਜੋ ਏਕ ਦਲਿਤ ਪੀਤਾ ਹੈ ਸਾਅਬ!”
ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਕਿਆ-ਕਿਆ ਪੀਤੇ ਹੋ?
ਛੂਆ-ਛਾਤ ਕਾ ਗਮ
ਟੂਟੇ ਅਰਮਾਨੋਂ ਕਾ ਦਮ
ਔਰ ਨੰਗੀ ਆਂਖੋਂ ਸੇ ਦੇਖਾ ਗਿਆ ਸਾਰਾ ਭਰਮ ਸਾਅਬ!
ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤੇ ਹੋ!
ਪੀਤਾ ਹੂੰ ਨਾ ਸਾਅਬ! ਪਰ ਆਪ ਕੇ ਚੁਣਾਵ ਮੇਂ।
4
ਕਿਆ ਮਿਲਾ ਹੈ ਭਾਈ?
“ਜੋ ਦਲਿਤੋਂ ਕੋ ਮਿਲਤਾ ਹੈ ਸਾਅਬ!”
ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਕਿਆ-ਕਿਆ ਮਿਲਾ ਹੈ?
ਜਿੱਲਤ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਆਪ ਕੀ ਛੋੜੀ ਹੂਈ ਗੰਦਗੀ
ਔਰ ਤਿਸ ਪਰ ਭੀ ਆਪ ਜੈਸੇ ਪਰਜੀਵੀਓਂ ਕੀ ਬੰਦਗੀ ਸਾਬ!
ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਵਾਅਦੇ ਮਿਲੇ ਹੈਂ!
ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ ਨਾ ਸਾਅਬ! ਪਰ ਆਪ ਕੇ ਚੁਣਾਵ ਮੇਂ।
5
ਕਿਆ ਕੀਆ ਹੈ ਭਾਈ?
“ਜੋ ਦਲਿਤ ਕਰਤਾ ਹੈ ਸਾਅਬ!”
ਨਹੀਂ ਮਤਲਬ ਕਿਆ-ਕਿਆ ਕੀਆ ਹੈ?
ਸੌ ਦਿਨ ਤਾਲਾਬ ਮੇਂ ਕਾਮ ਕੀਆ
ਪਸੀਨੇ ਸੇ ਤਰ ਸੁਬਹਾ ਕੋ ਸ਼ਾਮ ਕੀਆ
ਔਰ ਆਤੇ-ਜਾਤੇ ਠਾਕੁਰੋਂ ਕੋ ਸਲਾਮ ਕੀਆ ਹੈ ਸਾਅਬ।
ਮੁਝੇ ਲਗਾ ਕੋਈ ਬੜਾ ਕਾਮ ਕੀਆ ਹੈ!
ਕੀਆ ਹੈ ਨਾ ਸਾਅਬ! ਆਪ ਕੇ ਚੁਣਾਵ ਕਾ ਪ੍ਰਚਾਰ…।
#
