ਸੱਚਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਰੁਤਬੇ ਤੋਂ ਨਹੀ -ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ

  (ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ)    ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਡੂੰਘੇ ਚਿੰਤਨ ਦਾ ਪਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਪ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਨਿਮਰਤਾ, ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਦਲੇਰਾਨਾ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਾਈ ਵਿਰਾਸਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ – ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਕੈਥੋਲਿਕਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਸਾਂਝ ਪਾਉਂਦੀ ਸੀ।

 2015 ਵਿੱਚ, ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨੇ ‘ਲਾਉਡਾਟੋ ਸੀ’ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੱਤਰ ਜਿਸਨੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਜੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਸੀ ਦੇ ਸੇਂਟ ਫਰਾਂਸਿਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ, ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਭਲਾਈ ਇਸਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਣ ਤੋਂ ਅਟੁੱਟ ਹੈ।

 ‘ਲਾਉਡਾਟੋ ਸੀ’ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਸੱਦਾ ਸੀ। ਪੈਰਿਸ ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ,ਇਸ ਪੱਤਰ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕ ਸੇਧ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਸੁਰ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਨੇਤਾ – ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਤੱਕ – ਇਸਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ।

ਬਾਨ ਕਿਮੋਨੋ ਨੇ ਇਸਨੂੰ “ਨੈਤਿਕ ਆਵਾਜ਼” ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ, ਅਤੇ ਪੰਕਜ ਮਿਸ਼ਰਾ ਵਰਗੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਾਜਿਕ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੇ ਲਾਉਡਾਟੋ ਸੀ’ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਉਹ ਸੀ “ਅਟੁੱਟ ਵਾਤਾਵਰਣ” ਦੀ ਇਸਦੀ ਧਾਰਨਾ – ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦਾ ਪਤਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਇੱਕੋ ਸੰਕਟ ਦੇ ਦੋ ਪਾਸੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਕਟਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਮਾਜਿਕ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੋਵੇਂ ਹੈ।” ਇਹ ਸੂਝ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਗੂੰਜਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ, ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਅਟੁੱਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।

 ਪੋਪ ਦੀ ਅਪੀਲ ਮੰਚ ਤੋਂ ਪਰੇ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਂ, ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਕਸਰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਸੰਕਟ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ – ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰੀਬ – ਉਹ ਹਨ ਜੋ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭੁਗਤਦੇ ਹਨ।

‘ਲਾਉਡਾਟੋ ਇਜ਼’ ਵਿੱਚ, ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਲਾਭ ਤੋਂ ਪਰੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਦ, ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਿਖਰੇ ਹੋਏ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ: “ਮਨੁੱਖਾਂ, ਜੀਵਨ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਤਰੀਕਾ।” ਉਸਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨ ਮਿਲੀ। ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਅਧਾਰਤ ਸੰਗਠਨਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ। ਉਸ ਵਲੋਂ ਲਿਖਿਆਂ ਪੱਤਰ ਇੱਕ ਚਰਚ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਣ ਗਿਆ; ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ, ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸੰਵਾਦ ਲਈ ਇੱਕ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਬਣ ਗਿਆ।

ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਵੰਡ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨਿਮਰਤਾ, ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਅਟੱਲ ਨੈਤਿਕ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਜੇਸੁਇਟ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪੋਪ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਵੱਲ, ਨਿਰਣੇ ਤੋਂ ਦਇਆ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਕੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਪੋਸਟੋਲਿਕ ਪੈਲੇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇੱਕ ਸਾਦੇ ਗੈਸਟਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਉਸਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨਾਲ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਪੋਪਸੀ ਲਈ ਸੁਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ।

ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ, ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਲਗਜ਼ਰੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ਤੇ ਧੱਕੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨ ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਰੁਤਬੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਸੁਣਨਾ, ਸ਼ਾਤੀ ਨਾਲ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਦਇਆ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਉਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ, ਪੋਪ ਸਾਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਹਰ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਲਾਹ, “ਮੈਂ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੌਣ ਹਾਂ?” ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਸੱਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮਦਰਦੀ ਨਾਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਹੰਕਾਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਉਦਾਹਰਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ:

 ਪੋਪ ਫਰਾਂਸਿਸ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ  ਸੰਦੇਸ਼  ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ।