(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ)- ਇਹ ਗੱਲ ਨਵੰਬਰ 2016 ਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਏਟੀਐੱਮ ਬੰਦ ਹੋਣ ਨਾਲ ਜਨਤਾ ਦੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਹੋਰ ਵਧ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦਿਲ ਦਹਿਲਾਅ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗਵਾਹ ਵੀ ਬਣਿਆ ਸੀ।
ਉਸ ਦਿਨ, ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫਾਰਮੇਸੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ, ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਬੀਬੀ ਕਾਊਂਟਰ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਜਿਹੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤੋਂ ਦੌੜ ਕੇ ਫਾਰਮੇਸੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ ਹੋਵੇ। ਉਸ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਆਮ, ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦੀ ਔਰਤ ਹੈ।
ਉਸ ਨੇ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਰਚੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, ‘ਭਰਾ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ?’ ਕੁਝ ਵਿਰਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ‘ਕੀ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹਾਂ? ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ?’
ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ, ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਪਾਲੀਥੀਨ ਬੈਗ ਵਿੱਚ ਪੈਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਕਦਮ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਔਰਤ ਨੇ ਉਸ ਵੱਲ ਬੇਨਤੀ ਅਤੇ ਦਰਦ ਭਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ, ਇੱਕ ਹੱਥ ਫਾਰਮੇਸੀ ਕਾਊਂਟਰ ’ਤੇ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਤੇ ਦੂਜਾ ਸਾੜ੍ਹੀ ਦੇ ਪੱਲੂ ਨੂੰ ਕੱਸ ਕੇ ਘੁੱਟਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਔਰਤ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਰੇ ਗਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰਾ ਪੁੱਤ ਬੁਖਾਰ ਨਾਲ ਤਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ਨਹੀਂ ਵੇਚ ਸਕੀ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਭਰਾ? ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬੈਂਕ ਦੁਬਾਰਾ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪੁਰਾਣੇ 500 ਅਤੇ 1,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਹਨ।’ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ।
ਔਰਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 500 ਰੁਪਏ ਦੇ ਦੋ ਨੋਟ ਵੀ ਦਿਖਾਏ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਸੀ। ‘ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੁਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਰਹੀ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨ ਦੀ ਤਾਂ ਗੱਲ ਹੈ, ਬੈਂਕ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹੀ ਮੈਂ ਇਹ ਨੋਟ ਬਦਲ ਕੇ ਨਵੇਂ ਲੈ ਆਵਾਂਗੀ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਜਾਵਾਂਗੀ। ਉਸ ਦੀ ਕੰਬ ਰਹੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰਲਾ ਸੀ, ਦਰਦ ਸੀ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੰਝੂ।
ਪਰ ਇਹ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲਾ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਟੋਰ ਸੀ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਹੁਣ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਥੈਲਾ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਕਾਊਂਟਰ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਬੋਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਦਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਔਰਤ ਵੱਲ ਮੋੜ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝ ਗਿਆ। ਔਰਤ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੇਠਲਾ ਬੁੱਲ੍ਹ ਕੱਟਿਆ। ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉਧਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ।
ਔਰਤ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਗਲੀ ਵਿਕਰੇਤਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਭਿਖਾਰੀ। ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਜਾਵੇਗੀ। ਹੁਣ ਉਸ ਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦਾ ਵਹਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਦੇ ਸਲੀਕੇ ਤੋਂ ਇੰਜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਾਇਦ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਕਾਫ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਸ ਔਰਤ ਨੂੰ ਨਾਂਹ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜ਼ਰਾ ਵੀ ਝਿਜਕਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰ ਰਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਿੱਖ ਸੱਜਣ, ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ 65-70 ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਚੁੱਪਚਾਪ ਔਰਤ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਲੰਮੇ ਕੱਦ ਕਾਠ ਵਾਲਾ ਸਿੱਖ ਆਦਮੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਚਿੱਟਾ ਕੁੜਤਾ-ਪਜਾਮਾ ਪਹਿਨਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਗ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਛੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੈ ਮਿਠਾਸ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, ‘ਧੀਏ, ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਹਨ?’ ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਸ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾ ਆਇਆ ਕਿ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਿਉਂ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਉਸ ਨੇ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਵੱਲ ਮੁੜ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਿੰਨੀ ਹੈ? ਤੁਰੰਤ ਹਿਸਾਬ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਾਰਮਾਸਿਸਟ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ 732 ਰੁਪਏ ਨੇ। ਉਸ ਸਿੱਖ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਇਸ ਕਾਰਡ ’ਤੇ ਲੈ ਲਓ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਥੈਲਾ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ਦਿਓ। ਉਹ ਥੈਲਾ ਸਿੱਖ ਨੇ ਔਰਤ ਨੂੰ ਸੌਂਪਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡਾ ਪੁੱਤਰ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।’
ਉਸ ਦਿਆਲੂ ਸੱਜਣ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਸਟੋਰ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਪਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਚੱਲਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਔਰਤ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਸਿੱਖ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਭਰੀਆਂ ਨਮ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੁਆਵਾਂ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਉਸੇ ਥਾਂ ’ਤੇ ਉਹ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਤਦ ਹੀ ਸਿੱਖ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ‘ਬੇਟਾ ਧੀਆਂ ਤੋਂ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਲਈਦਾ, ਧੀਆਂ ਤਾਂ ਧਿਆਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ।’ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਔਰਤ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇਕ ਬੰਦੇ ਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਅਸੀਸਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਤੁਰਨ ਲੱਗੀ ਤੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਮੈਂ ਘਰ ਵਾਪਸ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।’
ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫਲੋਰਾ
Surjit Singh Flora is a veteran journalist and freelance writer based in Brampton Canada
Surjit Singh Flora
Canada
647-829-9397
ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ’ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿਤਾ ਲਿੰਕ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
https://play.google.com/store/apps/details?id=in.yourhost.samajweekly
