
(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ) ਈਸਾਈਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗੁੱਡ ਫ੍ਰਾਈਡੇ ਅਤੇ ਈਸਟਰ ਸੰਡੇ ਦੋ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਯਿਸੂ ਮਸੀਹ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਅਤੇ ਸਲੀਬ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਲਈ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦਇਆ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸੀ।
ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦਿਵਸ ਵਾਂਗ, ਗੁੱਡ ਫ੍ਰਾਈਡੇ ਅਤੇ ਈਸਟਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁੱਡ ਫ੍ਰਾਈਡੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਦੇ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਈਸਟਰ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਜਸ਼ਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹੈਪੀ ਈਸਟਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਈਸਟਰ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਯਿਸੂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਮਸੀਹਾ ਸੀ – ਉਹ ਜੋ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਖੁਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫ਼ਤੇ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਲਈ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਆਵੇਗਾ। ਭੀੜ ਉਸਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਵਜੋਂ ਸਵਾਗਤ ਕਰੇਗੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਸੀ।
ਪਰ ਉਸਨੇ ਕੋਈ ਫੌਜ ਨਹੀਂ ਖੜੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਮੁੜ ਗਈ। ਯਿਸੂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਚੇਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਦਾ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਅੰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਯਿਸੂ ਕੋਈ ਜੇਤੂ ਨਾਇਕ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਉਹ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਸਲੀਬ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਚੇਲੇ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਬਾਰੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਹ ਮੌਕੇ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਏ।
ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਦਾ ਉਲਟਾ ਖੁਦ ਹੀ ਉਲਟ ਗਿਆ। ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਨੇ ਯਿਸੂ ਨੂੰ ਮੁਰਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜੀਉਂਦਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਸੀਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਰਾਜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂ ਸੀ। ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਈਸਾਈ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਸਟਰ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਯਿਸੂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬ੍ਰਹਮ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ: ਟੁੱਟੀ ਹੋਈ ਉਮੀਦ – ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ; ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹਾਰ – ਸਦੀਵੀ ਮਹਿਮਾ।
ਗੁੱਡ ਫਰਾਈਡੇ ਸਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਦਿਨ ਸੀ, ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਦਿਨ ਜੋ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਾਲ ਦਾ ਸਿਖਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਅੰਤਮ ਰਹੱਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ: ਜੀਉਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਮਰਨਾ। ਅਤੇ ਯਿਸੂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸੀ ਉਸਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ: ਜੀਵਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਿੱਜੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ – ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੌਲੁਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਲੀਬ ਦੀ ਮੌਤ।”
ਪਰ ਫਿਰ ਦਰਦ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਜਲਦੀ ਹੀ ਲੰਘ ਗਏ। ਛੱਤੀ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਗੁੱਡ ਫਰਾਈਡੇ ਮਨਾਉਣ ਪ੍ਰਥਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਭ ਈਸਟਰ ਬਾਰੇ ਸੀ। ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਕਬਰ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਸੀ, ਸਲੀਬ ‘ਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਨਹੀਂ।
ਕਿਸੇ ਅਰਥ ਵਿੱਚ, ਗੁੱਡ ਫਰਾਈਡੇ ਅਤੇ ਈਸਟਰ ਯਿਸੂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਕੀ ਜੀਵਨ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਬਾਰੇ ਹੈ ਜਾਂ ਮਹਿਮਾ ਲਈ ਜਨੂੰਨ?
ਇਹ ਤਣਾਅ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ: ਇਹ ਨਵੇਂ ਨੇਮ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਚਾਪ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੂਰਤੀਮਾਨ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਸਿਧਾਂਤ ਇੰਜੀਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਯਿਸੂ ਦੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਸਵੈ-ਦੇਣ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਪੋਕਲਿਪਸ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਈਸਾਈ ਇੰਜੀਲਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਅਪੋਕਲਿਪਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਈਸਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੇਵਾ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਹ ਯਿਸੂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ – ਉਸਦੀ ਮਨੁੱਖਤਾ – ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਉਸਦਾ ਪੁਨਰ ਉਥਾਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸੀ ਹੈ।
ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਇੰਜੀਲਾਂ ਖੁਦ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਯਿਸੂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਪੁਨਰ ਉਥਾਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਕੀ ਯਿਸੂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੇਵਕਾਈ ਪਾਪੀਆਂ ਨੂੰ ਅਧੀਨਗੀ ਲਈ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਕਰਨ, ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ, ਭਾਰੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦਬਦਬੇ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਈ? ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਮਸੀਹ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅੱਜ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੇਲੇ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਪ੍ਰਥਾ ਨਹੀਂ ਚਲਾਈ।
ਇੰਜੀਲਾਂ ਦਾ ਯਿਸੂ ਉਲਟ ਆਦਰਸ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ “ਸੇਵਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ” ਆਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਿਆਰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਆਇਆ ਸੀ। ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਦੇਣ ਲਈ। ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ “ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਿਹਾਈ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇਣ ਲਈ” ਆਇਆ ਸੀ।
‘ਅਤੇ ਉਹ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਜਤਾਉਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ “ਦੂਜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹੁਕਮ ਚਲਾਉਣਾ” ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਮਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖਿਆਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣਾ ਹੈ, ਅਜਨਬੀਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਬਿਮਾਰਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਖਰੀਦ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ – ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ, ਅਜਨਬੀ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ, ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ। ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ, ਯਿਸੂ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਿੰਸਕ ਨਾ ਹੋਣ, ਬਦਲਾ ਨਾ ਲੈਣ, ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਬਦਲੇ ਬੁਰਾਈ ਨਾ ਕਰਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਯਿਸੂ ਦਾ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਗੁੱਡ ਫ੍ਰਾਈਡੇ ‘ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਅੰਤਮ ਕੁਰਬਾਨੀ ਈਸਟਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਿੱਤ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਤੇ ਈਸਟਰ ‘ਤੇ ਅੰਤਮ ਜਿੱਤ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ, ਸੋਨੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਦੌਲਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦਬਦਬਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਰੰਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ: ਪੁਨਰ ਉਥਾਨ ਇਹ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸੀ ਕਿ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਸੇਵਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਛਾਪ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਈਸਟਰ ਟੀਚਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।
ਗੁੱਡ ਫ੍ਰਾਈਡੇ ਨਿੱਜੀ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਨੁਸਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ: “ਕੋਈ ਦਰਦ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ।” ਇਹ ਨਿਰਸਵਾਰਥਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਬਕ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਮਾਇਨੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਯਿਸੂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨਾ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ।