ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਦੇ ਕੀ ਨਤੀਜੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ?

(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ) ਆਪਣੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਸ਼ੋਅ ਤੇ ਫੋਨਾਂ ਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਸੰਬੰਧੀ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਵਾਲ ਉਠਦੇ ਹੋਣਗੇ। ਪਰ ਇਸ ਵਾਰੇ ਪੁਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਹੈ ਨਾ ਕੋਈ ਸਮਝ- ਸੋਚ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਸਹੀ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਜਦ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਦੇਖਣਾ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੋਧਾਤਮਕ, ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੌਕਿਆਂ ਤੋਂ ਖੁੰਝਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨਾਲ ਹੀ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦਰਦ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਫੋਕਸ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬੋਲਣ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਕੇ ਬੋਧਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਸ਼ਾ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰਐਕਟੀਵਿਟੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ-ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਕਿ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਲਾਹ ਲੱਭਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਸਾਬਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਭਾਵਕ ਅਕਸਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬਾਰੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ੱਕੀ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਈ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂਚੇ ਗਏ ਕਾਰਨ ਹਨ ਕਿ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਕਿਉਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੋ ਬੱਚੇ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਵੱਧਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਨੈਕਿੰਗ ਦੀਆਂ ਵਧੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਘੱਟ ਬਾਹਰੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜੋ ਬੱਚੇ ਵੀਡੀਓ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਭਾਵ ਟੀਵੀ, ਕੰਮਪਿਊਟਰ, ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨਾਂ ਤੇ ਗੇਮਾਂ, ਸ਼ੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਤੇ 24/7 ਅੱਖਾਂ ਗੱਡੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਕਸਰ ਥਕਾਵਟ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੈਮਰਾ ਜ਼ੂਮਿੰਗ, ਪੈਨਿੰਗ ਅਤੇ ਸੀਨ ਟ੍ਰਾਂਜਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਾਡੀ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਉਤੇਜਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਕ੍ਰੀਨ ਚਾਲੂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੋ ਬੱਚਿਆ ਦੇ ਮਨ – ਮਸਤਕ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬੱਲਕੇ ਭਟਕਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਕੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਐਕਸ਼ਨ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਟੀਵੀ ਸ਼ੋਅ ਅਕਸਰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਅ ਹਨ ਜੋ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ, ਗਲੈਮਰਾਈਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਹਾਸੋਹੀਣੇ ਮਜਾਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸਲ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੀਡੀਓ, ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਜੋਖ਼ਮ ਭਰੇ ਵਿਵਹਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ, ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਨੂੰ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਅਤੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਦਿਖਾਇਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬੱਚਿਆ ਦੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿਚਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਵੱਧਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਜਿਨਸੀ ਵਿਵਹਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ, ਆਕਰਸ਼ਕ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭੜਕਾਊ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੈਕਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਹਕੀਕਤ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ਗਲੈਮਰਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਚਨਬੱਧਤਾ, ਗਰਭ ਨਿਰੋਧ, ਬਾਰੇ ਗੱਲਾਂ ਘੱਟ ਹੀ ਕਵਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਸੰਸਕਾਰ ਵਾਲੇ ਜਾਲ ਵਿਵ ਫਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਬੱਚੇ ਇੱਕ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਸਾਥੀ ਤੋਂ ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਹੈ ਬਾਰੇ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਆਦਤਾਂ ਦੇ ਆਦੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਨੋਰੰਜਨ ਉਦਯੋਗ ਅਕਸਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜੀਬ ਵਿਚਾਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਉਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹਨ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਲੈਮਰਸ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਖਿੱਚ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਬੱਚੇ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਖੇਡ, ਗੱਲਬਾਤ, ਗਾਉਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸੁਣਨਣ ਨਾਲੋਂ ਔਨਲਾਈਨ  ਤੇ ਗੰਦ – ਮੰਦ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਹੁਨਰ ਸਿਰਫ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਹੀ ਸੁਧਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਗੱਲਬਾਤ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਖੇਡਣ, ਪੜ੍ਹਨ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ, ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖਾਲੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ। ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਵਹਾਰ ਦਿਖਾਉ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਦਿਉ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ। ਹੋਮਵਰਕ ਜਾਂ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਨਾ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਯਮ ਸੈੱਟ ਕਰੋ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬੈੱਡਰੂਮਾਂ ਤੋਂ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣਾ ਹੋਮਵਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿਉ। ਜਦੋਂ ਸਕ੍ਰੀਨ ਨੇੜੇ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣਗੇ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਖਾਣੇ ਦੌਰਾਨ ਸਾਰੀਆਂ ਸਕ੍ਰੀਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖੋ।

ਮਾਪੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ‘ਤੇ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਕੇ ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲੋਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰੋ।

ਇਕੱਠੇ ਬੈਠ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇਖਣ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲਉ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਥੀਮਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੋ। ਹਕੀਕਤ ਅਤੇ ਕਲਪਨਾ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਪੜਚੋਲ ਕਰੋ ਕਿ ਫਿਲਮਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਉ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਟੀਵੀ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ’ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿਤਾ ਲਿੰਕ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
https://play.google.com/store/apps/details?id=in.yourhost.samaj