ਏਹੁ ਹਮਾਰਾ ਜੀਵਣਾ ਹੈ -331

          ਰੇਸ਼ਮ ਘਰ ਦੀ ਚਾਰ ਕਿੱਲੇ ਦੀ ਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਬੀਬੋ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਚੌਂਕੇ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲਦੀ ਸੀ। ਉਂਝ ਬੀਬੋ ਚਾਰ ਜਮਾਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਦੋ ਕਿੱਲੇ ਜ਼ਮੀਨ ਚੰਨਣ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵੇਲੇ ਵੇਚ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਟੱਬਰ ਦਾ ਠੀਕ ਠਾਕ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚੱਲੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਚੰਨਣ ਦਾ ਫ਼ੋਨ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਅਗਲੇ ਮਹੀਨੇ ਇੰਡੀਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਉਣ ਬਾਰੇ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ, ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਚਾਅ ਨੀ ਚੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਹੁਣ ਘਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਚੰਨਣ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀਆਂ ‘ ਜਦ ਚੰਨਣ ਆਊ, ਆਪਾਂ ਆਹ ਕਰਾਂਗੇ…. ਜਦ ਚੰਨਣ ਆਊ ਆਪਾਂ,ਆਹ ਲਿਆਵਾਂਗੇ….. ਜਦ ਚੰਨਣ ਆਊ ਆਪਾਂ ਐਥੇ ਘੁੰਮਣ ਜਾਵਾਂਗੇ…… ਚੰਨਣ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਫਲਾਣਾ ਹਲਵਾਈ ਕਰਾਂਗੇ…. ਚੰਨਣ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੇ ਆਹ ਪਾਵਾਂਗੇ…..ਆਹ ਸਿਵਾਵਾਂਗੇ….’ ਮਤਲਬ ਕੀ …. ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੰਨਣ ਨਾਲ਼ ਜੁੜ ਗਈਆਂ ਸਨ । ਬੀਬੋ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਪੁੱਛਦਾ, ” ਮੰਮੀਏ….. ਚਾਚਾ ਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੀ ਲਿਆਊਗਾ….. ( ਫੇਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਰੁਕ ਕੇ) ਚਾਚੇ ਨੂੰ ਫ਼ੋਨ ਕਰਦੋ….. ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਐਨਕਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਐਨਕਾਂ ਲਿਆ ਦਵੇ….!”

“…. ਪੁੱਤ…. ਥੋਡਾ ਚਾਚਾ ਬਥੇਰਾ ਚੰਗਾ….. ਓਹਨੇ ਆਪੇ ਲਿਆ ਦੇਣਾ ਬਥੇਰਾ ਕੁਛ…..!” ਬੀਬੋ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ।

           ਉਹ ਦਿਨ ਵੀ ਆ ਗਿਆ ਜਦ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਏ ਚੰਨਣ ਦੀ ਗੱਡੀ ਘਰ ਦੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਗੇਟ ਮੂਹਰੇ ਰੁਕੀ । ਬੀਬੋ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸੱਸ ਨੇ ਗੇਟ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਤੇਲ ਚੋ ਕੇ ਤੇ ਮੂੰਹ ਨੂੰ ਗੁੜ ਦੀ ਰੋੜੀ ਲਾ ਕੇ ਸ਼ਗਨਾਂ ਨਾਲ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਾੜਿਆ ਸੀ। ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਚੰਨਣ ਪਰਦੇਸੋਂ ਮੁੜਿਆ ਸੀ। ਬੀਬੋ ਦੇ ਜਵਾਕ ਚੰਨਣ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਹੋ ਹੋ ਬੈਠਦੇ, ਕਦੇ ਓਹਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਤੇ ਕਦੇ ਉਹਦੇ ਬੈਗਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ। ਚੰਨਣ ਨੇ ਜੋ ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਖਿਡੌਣੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਲਿਆਂਦੇ ਸਨ, ਉਹ ਆਂਉਂਦੇ ਨੇ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਬੀਬੋ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਡਾਂਟਦੀ ਹੋਈ ਆਖਦੀ ,”ਵੇ….. ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਤਾਂ ਕਰ ਲੈਣ ਦਿਓ….. ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਪਾਰ ਤੋਂ ਆਇਆ…. ਇਹ ਕਿਹੜਾ ਐਥੋਂ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਕੰਮ ਜਾ ਕੇ ਆਇਆ….!”

“ਲੈ ਭਾਬੀ…. ਤੂੰ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਜਵਾਕਾਂ ਨੂੰ ਡਾਂਟੀ ਜਾਨੀ ਆਂ…. ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਕੋਈ ਬੇਗ਼ਾਨਾ ਵਾਂ…..!” ਚੰਨਣ ਬੀਬੋ ਨੂੰ ਆਖਦਾ।

         ਚੰਨਣ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਚੱਲਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਆਉਂਦੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਲਈ ਕੁੜੀ ਦੇਖਣ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਸੀ ਕਿ ਚੰਗੇ ਘਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹੀ ਲਿਖੀ ਕੁੜੀ ਐ ਤੇ ਜੇ ਸੂਤ ਬੈਠਿਆ ਤਾਂ ਮੁੰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਰੋਕਾ ਈ ਕਰ ਆਉਣਾ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਰੇਸ਼ਮ ਤੇ ਚੰਨਣ ਬੈਠੇ ਖਾ ਪੀ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਕਿਸੇ ਗੱਲੋਂ ਚੰਨਣ ਨਾਲ਼ ਬਹਿਸ ਹੋ ਗਈ।ਚੰਨਣ ਨੇ ਬਥੇਰੇ ਟਾਲ ਮਟੋਲ ਲਾ ਕੇ ਉੱਠਣਾ ਚਾਹਿਆ ਪਰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ਰਾਬ ਸੀ। ਬੱਸ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ,” ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਬਹਿਸਦਾ….. ਮੈਂ ਤਾਂ ਮਰ ਜਾਣਾ ਫਾਹਾ ਲੈ ਕੇ…।” ਬੀਬੋ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਥੇਰਾ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਗੱਲੋਂ ਐਵੇਂ ਗੱਲ ਨੀ ਵਧਾਈਦੀ….. ਪਰ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋਇਆ ਰੇਸ਼ਮ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੌੜ ਕਰੀ ਜਾਵੇ। ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਐਵੇਂ ਰੌਲ਼ਾ ਪਾ ਕੇ ਸੌਂ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੀਬੋ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਰਹੀ,” ਚੰਨਣ ਐਨੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਪਰਦੇਸੋਂ ਆਇਆ….. ਉਹ ਕੀ ਸੋਚੂ….!” ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਤਾਂ ਘਰ ਦੀ ਕੱਢੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਿਮਾਗ਼ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਬੀਬੋ ਦੀ ਤਿੰਨ ਕੁ ਵਜੇ ਅੱਖ ਲੱਗ ਗਈ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਜਦ ਅੱਖ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਤਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਉੱਥੇ ਹੈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਨੱਠ ਕੇ ਸੱਸ ਸਹੁਰੇ ਤੇ ਚੰਨਣ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ। ਜਦ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਨੇ ਤੂੜੀ ਵਾਲੇ ਅੰਦਰ ਫਾਹਾ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ।

           ਘਰ ਵਿਚਲਾ ਵਿਆਹ ਵਾਲ਼ਾ ਮਾਹੌਲ ਮਾਤਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਰੋਣ ਪਿੱਟਣ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ ਭੋਗ ਪਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਬੀਬੋ ਨੂੰ ਚੰਨਣ ਦੇ ਸਿਰ ਧਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਿੱਥੇ ਗੋਰਾ ਚਿੱਟਾ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਰਗਾ ਚੰਨਣ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਅਨਪੜ੍ਹ,ਦੋ ਜੁਆਕਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਬੀਬੋ…..ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਨਣਾ ਪਚਰਨਾ ਵੀ ਚੱਜ ਨਾਲ ਨੀ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਚੰਨਣ ਦੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੇ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਕਹੀ ਗੱਲ ਵੱਢੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਦੱਸ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੇ ਦੇਹੜੀ ਨੀਵੀਂ ਕੀਤੀ ਪਈ ਸੀ। ਦੋ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਚੰਨਣ ਵਾਪਸ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲਿਆ ਗਿਆ। ਤੀਵੀਂਆਂ ਘੁਸਰ ਮੁਸਰ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੀਆਂ,” ਨੀ ਉਹਨੇ ਇਹਨੂੰ ਓਥੇ ਤਾਂ ਨੀ ਬੁਲਾਉਣਾ….. ਦੇਖਿਓ ਓਥੇ ਕਿਸੇ ਗੋਰੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਨਾਂ ਵਟਾ ਦਿਓ।” ਦੂਜੀ ਔਰਤ ਬੋਲੀ,” ਚੱਲ…. ਮਾੜਾ ਮੋਟਾ…. ਪੈਸਾ ਧੇਲਾ ਭੇਜ ਦਿਆ ਕਰੂ….. ਇਹਦੇ ਜਵਾਕ ਵੀ ਸੌਖੇ ਪਲ਼ ਜਾਣਗੇ….।”

         ਚੰਨਣ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਆ ਗਏ… ਬੀਬੋ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਜਵਾਕਾਂ ਤੇ ਸੱਸ ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ। ਸਾਲ ਕੁ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਧੀ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਅਕਸਰ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਜੋ ਉੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਉਸ ਤੋਂ ਉਸ ਦਾ ਹਾਲ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਥਾਂ ਬੀਬੋ ਦਾ ਹਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਛਦੇ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ,” ਬੀਬੋ ਦੇ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਦੇਖੋ…. ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਆ ਜਿਹੜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ….. ਉਹ ਤਾਂ ਕਾਰ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ….ਚੰਨਣ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ  ਸੰਭਾਲਦਾ ਤੇ ਬੀਬੋ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅੰਦਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਆਪ ਈ ਕਰਦੀ ਆ… ਬੀਬੋ ਦੀ ਤਾਂ ਥੋਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਵੀ ਨੀ ਆਉਣੀ…..।”

       ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬੋਲਿਆ,”….ਇਹਨੂੰ ਤਾਂ ਕਿਸਮਤ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ….. ਕੀ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ…..ਕਦ ਪਲਟੀ ਮਾਰ ਜਾਵੇ …… ਇਹੀ ਤਾਂ ਦਾਤੇ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਨੇ….. ਜੀਹਨੂੰ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਸਮਝ ਨੀ ਸਕਿਆ…. ਉਸ ਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਈ ਤਾਂ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਏਹੁ ਹਮਾਰਾ ਜੀਵਣਾ ਹੈ।”