(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ) ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁ ਉੱਤਮ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਡੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ ਸਿਰਫ ਇਹ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ, ਸਗੋਂ ਇਹਨਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਘਟਦੇ ਰੁਝਾਨ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਲੋਕੀ ਰਾਏ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ, ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜੰਤਰ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੈ।
*ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ*
ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਾਰੰਪਰਿਕ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਪੱਖਪਾਤੀ ਰਾਏ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵੱਖਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਟਿਲ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚੰਗੀਆਂ ਸਮਝ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਡਾ. ਐਮੀਲੀ ਕਾਰਟਰ, ਜੋ ਮੀਡੀਆ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਹਨ, ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵੱਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਗਠਿਤ ਸਮਝ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।”
*ਜੀਵਨ ਭਰ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ*
ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਗਹਿਰਾਈ ਵਾਲੇ ਲੇਖ, ਰਾਏ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਅਤੇ ਜਾਂਚ-ਪੜਤਾਲ ਵਾਲੀ ਪੈਸ਼ਗੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜਿਗਿਆਸਾ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਕਸਰ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਖੋਜਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੁਚੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਖੋਜ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸੋਚ ਦੇ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਵਿਸ਼ਵਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
*ਡਿਜੀਟਲ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਵਿਕਾਸ*
ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਕਿ ਕਿਹੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨਾ, ਦਾਵਿਆਂ ਦੀ ਤੱਥ-ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਿਤਾ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁਨਰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
“ਡਿਜੀਟਲ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵਰਤਣਾ ਹੈ; ਇਹ ਉਸ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਖਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ,” ਮੀਡੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਵਕੀਲ ਮਾਰਕ ਥੌਮਸਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। “ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਆਪਸੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤਿਤਵ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪਹਿਲੂ ਹੈ।”
*ਸਮਾਜਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ*
ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਕਸਰ ਸਮਾਜਿਕ ਚਰਚਾ ਅਤੇ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਟਿੱਪਣੀ ਭਾਗ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਸ਼ੇਅਰ ਅਤੇ ਇੰਟਰੈਕਟਿਵ ਫੀਚਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਏ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਮਾਨ ਰੁਚੀਆਂ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਸਮਾਜਿਕ ਹੁਨਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਂਝ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਿੱਸੇ ਹਨ।
ਉਪਰੰਤ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰ ਸਥਾਨਕ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਕਵਰੇਜ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਥਾਨਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੱਧ ਜਾਣੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਅਤੇ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਵਕੀਲ ਬਣਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
*ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ*
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਕਲਿਕਬੇਟ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿੱਤੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਸੁਪਰਫਿਸ਼ੀਅਲ ਸੰਪਰਕ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗੂੰਜ ਕਮਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ—ਜਿੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਉਹ ਖ਼ਬਰਾਂ ਖਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ—ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੀਡੀਆ ਖਪਤ ਦੇ ਆਚਰਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। “ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੋ,” ਡਾ. ਕਾਰਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। “ਇਹ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ ਨਾ ਸਿਰਫ ਤੁਹਾਡੇ ਸਮਝ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਲਈ ਵੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ।”
ਡਿਜੀਟਲ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਤਵ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧੇਗਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ, ਜੀਵਨ ਭਰ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਿਆਂ, ਡਿਜੀਟਲ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਅਤੇ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਨਵੇਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਖਪਤ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਡਿਜੀਟਲ ਖਬਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਬਾਰੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ—ਆਖਿਰਕਾਰ, ਅੱਜ ਜੋ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਸੀਂ ਖਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਡੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਸ੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ।
