ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ

(ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ) ਤੇਜੀ ਤੇ ਜੀਤਾ ਦੋਵੇਂ ਸਕੇ ਭਰਾ ਸਨ।  ਦੋਵੇਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ। ਤੇਜੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਦੂਜੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਹੀ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ।ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਬੱਚੇ ਸਨ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰੀਤ ਵੀ ਪੜ੍ਹੀ ਲਿਖੀ ਕੁੜੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਂਕ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਜਿਹੜੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸੁਣਦੀ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ ਹੁਣ ਉਹ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਜੁਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਿਉਂ ਦੇ ਤਿਉਂ ਹੀ ਸੁਣਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਟਰਾਂਜਿਸਟਰ ਰੇਡੀਓ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕਦੇ ਫਰਮਾਇਸ਼ ਵਾਲੇ ਗੀਤ, ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਖਬਰਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਦਿ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰੇਡੀਓ ਤੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੰਨੀਂ ਪੈਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੁਣਦੀ ਰਹਿੰਦੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੇਜੀ ਦਫ਼ਤਰ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਗਏ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵੀ ਰੇਡੀਓ ਸੁਣਦੇ ਸੁਣਦੇ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਦਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਨ ਸੋਹਣਾ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ।

         ਓਧਰ ਪਿੰਡ ਜੀਤਾ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਜੀਵਨ ਦੋਵੇਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜੀਤਾ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸਿਆਲ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਮਿਰਚਾਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪਈ ਸੀ,ਕਦੇ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਸੌ ਸੌ ਵਾਰਟ ਦੇ ਬਲਬਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਰਤਦਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਝਾੜ ਵੀ ਦੁੱਗਣਾ ਤਿੱਗਣਾ ਨਿਕਲਦਾ। ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਪਨੀਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਸੀਰੀ ਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲਾ ਕੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਹ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਏ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣੀ ਸੀ। ਸੀਰੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹੀ ਸੱਤ ਅੱਠ ਦਿਹਾੜੀਏ ਲੈ ਆਇਆ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜਾਣਾ ਸੀ।

             ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਜੀਵਨ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਕਰਾਰੀ ਜਿਹੀ ਚਾਹ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕੈਨੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ‌ ਪੌਣੇ ਵਿੱਚ ਵੀਹ ਪੱਚੀ ਪਰੌਂਠੇ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਤੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਟੀਲ ਦੇ ਗਿਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਹ ਪਾ ਕੇ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।  ਚਾਹ ਪੀ ਕੇ ਦਿਹਾੜੀਏ , ਸੀਰੀ ਤੇ ਜੀਤਾ ਟਰੈਕਟਰ ਨਾਲ ਟਰਾਲੀ ਜੋੜ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਨੀਰੀ ਬੀਜਣ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਦ ਉਹ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਜੀਤਾ ਮਿਰਚਾਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਵਾਲ਼ਾ ਖੇਤ ਵੇਖ ਕੇ ਹੱਕਾ ਬੱਕਾ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਕੋਈ ਮਿਰਚਾਂ ਦੀ ਪਨੀਰੀ ਨੂੰ ਪੁੱਟ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਤੇ ਖੇਤ ਰੜਾ ਮੈਦਾਨ ਬਣਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਜੀਤਾ ਉਹਨੀਂ ਪੈਰੀਂ ਵਾਪਸ ਘਰ ਆ ਗਿਆ, ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ, ਉੱਪਰੋਂ ਉੱਪਰੋਂ ਉਹ ਜੀਤੇ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਅੰਦਰੋਂ ਅੰਦਰ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਹੌਲ ਪੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਜੀਤੇ ਕੋਲ ਪਿੰਡੋਂ ਈ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਅਫਸੋਸ ਕਰਨ ਆਵੇ ਤੇ ਉਸ ਨਾਲ਼ ਹਮਦਰਦੀ ਜਿਤਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਨ ਪਰ ਜੀਤਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਿਆਂ ਆਖਦਾ,” ਜਿੰਨਾਂ ਚਿਰ ਕਿਸੇ ਨੇ…. ਅੱਖੀਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ…. ਓਨਾਂ ਚਿਰ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈ ਕੇ…. ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਭਾਗੀ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ ਤੇ ਨਾ ਮੈਂ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਪਾਉਣੀ ਹੈ….!” ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਚੁੱਪ ਕਰ ਜਾਂਦੇ।

            ਤੇਜੀ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਜੀਤੇ ਦੇ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਅਫਸੋਸ ਕਰਨ ਚਲੇ ਗਿਆ। ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉਦਾਸ ਮਨ ਨਾਲ਼ ਬੈਠੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜੀਤਾ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ,”… ਕਿੱਥੇ ਤਾਂ ਸੋਚਦੇ ਸੀ….ਆਹ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ….. ਮਿਰਚਾਂ ਦਾ ਝਾੜ ਚੰਗਾ ਨਿਕਲ ਆਊ…..ਤੇ ਅਗਾਂਹ ਝੋਨਾ ਬੀਜਣ ਵੇਲੇ ਤੱਕ….. ਖ਼ਰਚੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹ ਨੀ ਰਹਿੰਦੀ…..।” ਕਹਿ ਕੇ ਜੀਤਾ ਚੁੱਪ ਕਰ ਗਿਆ। “ਹਾਂ….. ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤੇ ਜਿਹੜੇ ਆਹ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਬਰਬਾਦ ਹੋਣਗੇ ਓਹ ਵੱਖ਼ਰੇ….!” ਤੇਜੀ ਨੇ ਜੀਤੇ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ। ਕੋਲ਼ ਬੈਠੀ ਪ੍ਰੀਤ ਵੀ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸੁਣ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕਦਮ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਟੋਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ,”…. ਜੀਤੇ ਤੇਰੇ ਕੋਲ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਪਏ ਨੇ ….. ਤੇਰੇ ਖੇਤ ਵੀ ਵਾਹੇ ਪਏ ਨੇ,ਜੇ ਤੂੰ….. ਸੱਠੀ ਮੂੰਗੀ ਬੀਜ ਦੇਵੇਂ….. ਤਾਂ …..?”

       ਜੀਤਾ ਉਸ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ,”….ਲ਼ੈ ਭਾਬੀ…. ਆਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ….ਨਾ ਸਾਡੇ ਪੇਂਡੂਆਂ ਦੇ….ਕਿਸੇ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਆਈ…..ਤੇ ਨਾ ਈ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ…. ਤੈਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰਨ ਨੂੰ ਕਿੱਥੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੱਠੀ ਮੂੰਗੀ ਬਾਰੇ….?” ਜੀਵਨ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਆਖਣ ਲੱਗੀ,”…. ਭੈਣ ਜੀ…. ਐਨੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਨੀ ਔੜੀ…… ਹਫ਼ਤਾ ਹੋ ਗਿਆ…..ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੋਗ ਪਏ ਨੂੰ…. ਤੈਨੂੰ ਖੇਤੀ ਬਾਰੇ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ…..?” (ਸਾਰੇ ਹੱਸ ਪਏ)

” …. ਤੁਹਾਨੂੰ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਈ ਐ….. ਮੈਨੂੰ ਰੇਡੀਓ ਸੁਣਨ ਦਾ ਸ਼ੌਂਕ ਹੈ…..ਅੱਜ ਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ…. ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ…. ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਵੀ ਆ ਗਈ…।”ਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਕਿਹਾ।

             ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲਗ ਭਗ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਤੇਜੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਫਿਰ ਪਿੰਡ ਮਿਲ਼ਣ ਆਇਆ ਤਾਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਾਰੀ ਢੇਰੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਕੱਚਾ ਕੋਠਾ ਬਾਲਣ ਲਈ ਛਿਟੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਸੀ। ਜੀਤੇ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਤੇਜੀ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ,”….. ਛੋਟੇ ਬਾਈ…. ਆਹ ਤਾਂ ਰੰਗ ਈ ਲੱਗੇ ਪਏ ਨੇ….!”

“….. ਵੀਰੇ ਇਹ ਸਭ ਵੱਡੀ ਭਾਬੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਆ….ਹਜੇ ਤਾਂ ਏਦੂੰ ਦੁੱਗਣੀ ਬਾਹਰੋ ਵਾਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਈ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਆਂਦੀ…. ਇਹਨੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ…. ਮਿਰਚਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਦੁੱਗਣਾ ਨਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ….ਆਹ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਂਢ ਗੁਆਂਢ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ….ਦੇਣ ਲਈ ਰੱਖ ਲਈ…. ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਬੋਰੀ ਭਰ ਕੇ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦੇਣੀ ਆ….।” ਜੀਤੇ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।

“….ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਕਿੱਲੋ ਲਈ ਨੀ ਮੁੱਕਦੀ…..ਲੈ ਦੱਸ ਅਸੀਂ ਬੋਰੀ ਕੀ ਕਰਨੀ ਆ…!” ਪ੍ਰੀਤ ਨੇ ਹੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ।

“…..ਭਾਬੀ…..ਇਹ ਸਭ ਜਿਹੜੇ ਰੰਗ ਭਾਗ ਲੱਗੇ ਪਏ ਨੇ….ਸਭ ਤੇਰਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਈ ਆ….. ।” ਜੀਤੇ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ।

“…. ਮੈਂ ਤਾਂ ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਸੁਣੀ ਸੀ…..ਉਹੀ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਆ ਗਈ….।” ਪ੍ਰੀਤ ਆਖਣ ਲੱਗੀ।

“ਭੈਣ ਜੀ….ਔਹ ਦੇਖੋ (ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਟੰਗੇ ਰੇਡੀਓ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਕੇ) …. ਹੁਣ ਮੈਂ ਵੀ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਆਂ।” ਜੀਵਨ ਆਖਣ ਲੱਗੀ।

       ਸਾਰੇ ਹੱਸ ਪਏ ਤੇ ਜੀਤਾ ਆਖਣ ਲੱਗਿਆ,”… ਹੁਣ ਸੱਠੀ ਮੂੰਗੀ ਦੇ ਚਾਅ ਵਿੱਚ …. ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਈ ਖੜ੍ਹਾਈ ਰੱਖਣਾ ਜਾਂ ਅੰਦਰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਚਾਹ ਪਾਣੀ ਵੀ ਛਕਾਉਣਾ…?” (ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬੈਠਕ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ)

ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ’ ਐਪ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਦਿਤਾ ਲਿੰਕ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
https://play.google.com/store/apps/details?id=in.yourhost.samajweekly