ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਆਸਰਾਈਆਂ-ਇੱਕ ਮਾਰੂ ਰੁਝਾਨ
ਸਮਾਜ ਵੀਕਲੀ ਯੂ ਕੇ,
ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਆਸ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਵਿਵਾਦਿਤ ਵਿਸ਼ਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ ਹੈ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਅਸਲੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅਪਡੇਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਅਕਸਰ ਤਸਦੀਕਸ਼ੁਦਾ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੱਥ ਅਧੂਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਵਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸੰਦਰਭਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਇਸਦੇ ਉੱਲਟ ਸਹੀ, ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਜਾਂ ਤੁੱਕੇ ਬਾਜ਼ੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਰਿਪੋਰਟਰ ਜਾਂ ਖ਼ਬਰ ਦੇ ਸਾਧਨ ਘਟੀਆ ਜਾਂ ਅਧੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਨਤੀਜੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਟੁੱਟ ਰਹੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਵਰੇਜ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਤੱਥ ਅਸਥਿਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਜਾਨਣ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਕ ਆਮ ਉਦਾਹਰਣ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੁੱਝ ਸਿਆਸੀ ਮਾਹਿਰ ਅਕਸਰ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ, ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਜਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਠਜੋੜਾਂ ਬਾਰੇ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਜਾਂ ਆਤੰਕਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਰਗੇ ਸੰਕਟਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਕਸਰ ਕਾਰਨਾਂ, ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਜਵਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਕਿਆਸ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪੁਖ਼ਤਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦਾ ਮੂਲ ਸਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸਹੀ, ਸਮੇਂ-ਸਿਰ ਅਤੇ ਸਬੰਧਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਗ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਾਲੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਟਿਲ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੈਰਯਕੀਨੀ ਵਾਲੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ, ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਵਤੀਰੇ ਜਾਂ ਸੰਭਾਵੀ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਕਿਆਸ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨਮਤ ਸਮਰਥਨ ਡਾਟਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦੌਰਾਨ, ਸੰਭਾਵੀ ਖਤਰੇ ਜਾਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਜਵਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਅਟਕਲਾਂ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਚੇਤ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਸੂਝ-ਬੂਝ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਤਾਂ ਇਹ ਸੂਚਨਾਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵੇਂ ਕਈ ਵਾਰ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੈਤਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੀ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਸੱਚ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਅਤੇ ਨਿਆਂਇਕਤਾ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਕਿਆਸ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ, ਤੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅਨੁਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਰਸ਼ਕ ਅਕਸਰ ਤਸਦੀਕਸ਼ੁਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਤੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਤੱਥ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਗਲਤ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਅਤੇ ਸਹਿਮ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਉਦਾਹਰਨ COVID-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਈ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੌਰਾਨ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮੂਲ, ਸੰਭਾਵੀ ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਜਵਾਬਾਂ ਬਾਰੇ ਅਟਕਲਾਂ ਨੇ ਭਰਮ, ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਅਸਲ ਤੋਂ ਵੀ ਕਿਤੇ ਵਧਾਇਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ‘ਤੇ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਆਹ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੰਨਾ ਭੰਬਲ਼ਭੂਸਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਪੂਰੇ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਅਨਿਸਚਤਾ ਅਤੇ ਡਰ ਦਾ ਆਲਮ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਕਈ ਚੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਨਸਨੀਖ਼ੇਜ਼ ਖੁਲਾਸੇ ਕਰਕੇ ” ਅਗਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਡਿਪਟੀ ਸੀ ਐਮ ਅਤੇ ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਹਿਮ ਕਿਸੇ ਅਹਿਮ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧਾਉਣ ਦੀਆਂ ਵੀ ਸੁਰਖੀਆਂ ਲਾ ਕੇ ਮਹੌਲ ਨੂੰ ਗਰਮਾ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਕਈ ਮੁੱਖ ਟੀ ਵੀ ਚੈਨਲ ਜੋ ਗੋਦੀ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਬਦਨਾਮ ਹੋਏ ਹਨ, ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਖਿਲਾਫ਼ ਖੂਬ ਗਿੱਲਾਂ ਉਡਾਈਆਂ। ਵੈਸੇ ਮੈਜੂਦਾ ਐਮ ਪੀ ਕੰਗਨਾ ਰਣੌਤ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ” ਐਮਰਜੈਂਸੀ” ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੋਟ ਜਾਂ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬੇਲੋੜੇ ਅਤੇ ਘਾਤਕ ਬਿਆਨਾਂ ਨੂੰ ਟੈਲੀਕਾਸਟ ਕਰਕੇ ਬੇਹੂਦਾ ਬਹਿਸ ਦਿਖਾਈ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੈਂਸਰ ਬੋਰਡ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਤੱਥਾਂ ਸਮੇਤ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਫ਼ਿਰਕੂਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਨੂੰ ਵੀ ਛਿੱਕੇ ਟੰਗੀ ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਤੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਬਹੁਤ ਘਾਤਕ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਉੱਥਲ ਪੁੱਥਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਰੋੜਾਂ ਅਰਬਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ ਭਰੋਸਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪੂੰਜੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਆਸ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਰਸ਼ਕ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਸੱਚ ਦੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਕਿਆਸ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੱਥ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਲਕੀਰ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ, ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਵਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਦੋਂ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਅਦਾਲਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਕਿਆਸ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸਮਾਂ ਯਾਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੀਡੀਆ “ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ” ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਨਿਊਜ਼ ਚੱਕਰਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਕਿਆਸਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਬੇਹੱਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੁਰੰਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਅਪਡੇਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਅਕਸਰ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਅਟਕਲਬਾਜ਼ੀ ਵਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਕਲਿਕਾਂ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ ਲਈ ਦੌੜ ‘ਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਨਸਨੀਖ਼ੇਜ਼ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੱਥ-ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਡਿਜੀਟਲ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਖ਼ਪਤ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਵਾਪਸੀ ਜਾਂ ਸੁਧਾਰ ਅਕਸਰ ਮੂਲ ਅਟਕਲਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਐਲਗੋਰਿਥਮ ਜੋ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅਕਸਰ ਕਿਆਸ-ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਜਾਂ ਤਸਦੀਕ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਿ ਪੁਖ਼ਤਾ ਅਤੇ ਪਰੋਸੀ ਗਈ ਖ਼ਬਰ ਦੀ ਭਰੋਸੇ ਯੋਗਤਾ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਕਿਆਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਆਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ” ਇਸ ਖਬਰ ਦੀ ਹੋਰ ਤਹਿ ਤੱਕ ਜਾਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ” ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਫ਼ਰਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਜਾਂ ਸਬੂਤ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦਰਭ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਕੁੱਝ ਖਤਰੇ ਘੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਅਤੇ ਚਲ ਰਹੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਾ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰੋਸੇ ਨੂੰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੱਚ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੁਟੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਰੇ ਤੱਥ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਿਆਸਰਾਈਆਂ ਇੱਕ ਦੋਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਗੈਰਯਕੀਨੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਦਰਭ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉੱਥੇ ਹੀ ਇਹ ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਭਰੋਸੇ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਤਰੇ ਵੀ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਮੀਡੀਆ ਮਾਹੌਲ ਜਿੱਥੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵਾਧੂ ਹੈ ਪਰ ਤਸਦੀਕ ਦੀ ਗਤੀ ਹੌਲੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪੈਰ ਰੱਖਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ, ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਅਖੰਡਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ‘ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹਿ ਕੇ, ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਿਆਸਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਗਲਤ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ।
ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਜਿੱਥੇ ਅਬਾਦੀ, ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧ ਵਾਲੇ ਫ਼ਿਰਕੇ ਹੋਣ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਜਮ , ਸੰਕੋਚ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ । ਇੰਝ ਉਹ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਬੇਹੱਦ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਵਾਲੇ ਕਿੱਤੇ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ ।
